مجتمع درمانی تخصصی آهنگ سلامتی
شما اینجا هستید :
آهنگ سلامتی
->
کلینیک ها >
کلینیک تخصصی فیزیوتراپی >
بخش الکتروتراپی >
گرما و سرما >
اولتراسوند >
اولتراسوند
اولتراسوند (U.S):
اولتراسوند بعنوان ارتعاشهاي صوتي فركانس بالا و غير قابل شنوائي تعريف ميشود كه ميتواند اثرات فيزيولوژيك گرمائي يا غير گرمائي داشته باشد. بطور سنّتي ، اولتراسوند بعنوان يكي مداليته گرماي عمقي تقسيم بندي گرديده كه عمدتاٌ جهت افزايش دماي بافت استفاده ميشود. قسمت اصلي دستگاه اولتراسوند يك منبع جريان الكتريسيته پرفركانس است كه از طريق يك كابل به دستگاه مبدّل موجود در اپليكاتور متّصل مي گردد . امواج اولترا سوند بوسيله كريستال پيزوالكتريك در داخل مبدّل توليد ميشوند كه اين مبدّل ، انرژي الكتريكي را به انرژي صوتي تبديل ميكند. انرژي اولتراسوند از طريق تمركز پرتوهاي موازي بداخل بافتها هدايت ميشود. شدّت پرتواولتراسوند بوسيله ميزان انرژي حمل شده به اپليكاتورتعيين ميگردد و بر حسب وات بر سانتي متر مربّع بيان ميشود. دامنه درماني اولتراسوند بين 1/ 0 تا 3 وات بر سانتي متر مربّع ميباشد. زمانيكه امواج اولتراسوند از ميان بافتهاي مختلف انتقال مي يابند ،به دو علّت پديده تقليل شدّت امواج يا كاهش شدّت انرژي اتفاق ميافتد : جذب انرژي بوسيله بافتها و پخش و پراكندگي امواج اولترسوند.
ميزان نفوذ بافتي امواج اولتراسوند در يك بافت بميزان مقاومت يا ويژگيهاي صوتي آن محيط بستگي دارد كه متناسب با تراكم بافتي است . فركانس اولتراسوند درماني بين 75/ 0 تا 3 مگا هرتز مي باشد . انرژي اولتراسوند 1 مگاهرتزي از بافتهاي سطحي عبوركرده وعمدتاٌ در بافتهاي عميقترجذب ميگردد . در افرادي كه درصد چربي زير جلدي بالائي دارند و يا در مواردي كه هدف درمان ، تأثير بر روي باقتهاي عمقي باشد، استفاده از اولتراسوند 1 مگا هرتز مفيدتراست . در فركانس 3 مگا هرتز انرژي در بافتهاي سطحي تر جذب ميشود . تمام موّلدهاي اولتراسوند درماني ميتوانند امواج اولتراسوند پيوسته يا منقطع (پالسي)توليد كنند . زمانيكه هدف ايجاد اثرات گرمائي باشد، بيشترازاولتراسوند با هدف ايجاد تغييرات گرمائي استفاده میگردد. تغييرات غير گرمائي نيز بطور همزمان رخ ميدهد. بهرحال اگر پارامترهاي درماني بنحوي مناسب انتخاب شوند مي توان با حدّاقل اثرات گرمائي به اثرات غير گرمائي اولترا سوند دست يافت . استفاده از اولتراسوند منقطع (پالسی) بطور متوسّط موجب اثرات گرمائي كمتري در بافتها ميشود. استفاده از اولتراسوند منقطع يا اولتراسوند پيوسته با شدّت كم ممكن است با ايجاد اثرات غيرگرمائي يا مكانيكي به التيام بافت نرم كمك كند . اثرات گرمائي اولتراسوند شامل ايجاد حفره (cavitation) می باشد .
Cavitation عبارت است از تشكيل حبابهاي پر از گاز كه در اثر تغييرات فشارالقا شده توسط اولتراسوند در مايعات بافتي ، منبسط با منقبض مي شوند. كاويتاسيون موجب افزايش جريان مايع در اطراف اين حفرات ارتعاش كننده ميگردد. جريانهاي ريز عبارتند از حركت يك جهتي مايع در طول غشاهاي سلولي كه از موج فشار مكانيكي در يك ميدان اولتراسونيك حاصل ميگردند . اين جريانهاي ريز ميتوانند ساختمان و عملكرد غشاي سلولي را بخاطر تغيير در نفوذ پذيري غشاي سلولي نسبت به يونهاي سديم و كلسيم ( که در روند التيام مؤثر ميباشند) تحت تأثير قرار دهند . تا زمانيكه غشاء سلولي آسيب نديده است ، اين جريانهاي ريزميتوانند در تسريع روند التيام ارزش درماني داشته باشند . اثرات غير گرمائي اولتراسوند ممكن است دردرمان بافتهاي آسيب ديده به اندازه اثرات گرمائي آن اهميّت داشته باشند. اثرات غير گرمائي كاويتاسيون و جريانهاي ريز به هنگام استفاده از شدّت 1/0 تا 3/0 وات بر سانتي متر مربّع با اولتراسوند پيوسته ، حد ّاكثر ميگردد در حاليكه اثرات گرمائي در اين حالت به حدّ اقل ميرسد.
روش كاربرد اولتراسوند
اولتراسوند درماني در صورت استفاده از محيط واسط و تكنيك مناسب چه از طريق تماسّ مستقيم ، غوطه ورسازي يا استفاده ازكيسه مايع همراه با حركت دادن اپليكاتور، بسيارمؤثرميباشد. هدف از بكار گيري محيط واسط ايجاد يك سطح تماسّ غيرقابل نفوذ در برابرهوا و سطحی صاف و بدون اصطكاك براي لغزش مناسب اپليكاتوراولتراسوند مي باشد. مواد واسطه اي جهت برقراري تماسّ مستقيم شامل روغنهاي معدني ، كرمهاي محلول در آب و ژلها ميباشد. بكار بردن اولتراسوند در زير آب براي بخشهاي استخواني غيرمنظّم مانند مچ دست ، دست ، آرنج ، مچ پا و پا پيشنهاد ميشود. تكنيك ديگر براي درمان سطوح نامنظم آن است كه يك كيسه پر از آب بين اپليكاتور و نواحي درمان گذاشته شود و جهت اطمينان از تماس از يك ژل به عنوان ماده واسط استفاد گردد. آنگاه درحاليكه اپليكاتور با كيسه پرازآب درتماسّ است جريان اولتراسوند برقرار ميگردد. حركت اولتراسوند بصورت دايره اي يا مالشي در حين درمان سبب توزيع يكنواخت ترانرژي درناحيه درمان شده و ميتواند احتمال ايجاد نقاط داغ را كاهش دهد . اپليكاتور بايد به آرامي حركت داده شود (تقريبا 4 سانتي متر در ثانيه) . اپليكاتور بايد از طريق برخي موّاد واسطه اي در تمام طول درمان در حدّ اكثر تماس با پوست نگاه داشته شود. دوزاولتراسوند بسته به عمق بافت درماني و وضعيت ضايعه ( تحت حادّ يا مزمن) متفاوت ميباشد. اساساً شدّت 1/0 تا 3/0 وات بر سانتي مترمربّع به عنوان شدّت كم ، شدّت 4/0 تا 5/1 وات بر سانتيمتر مربّع به عنوان شدّت متوسّط و شدّت 5/1تا 3 وات بر سانتي متر مربّع به عنوان شدّت بالا تقسيم بندي ميشود . مدّت درمان بين 5 تا 10 دقيقه ميباشد.
كاربردهاي درماني
بكارگيري اولتراسوند درماني ميتواند دربافتهاي بيولوژيك از طريق اثرات گرمائي (افزايش دماي بافت ) واثرات غير گرمائي (كاويتاسيون و جرياناي ريز)عكس العملهاي باليني قابل ملاحضه اي در سلولها ، بافتها وارگانها ايجاد كند . اغلب براي التيام و درمان بافت نرم، بافت اسكار و كونتراکچر (جمع شدگي ) مفصلي ، التهاب مزمن ، التيام استخوان، خارپاشنه و اثرات پلاسبوبه كار ميرود . بطور كلّي در درمان شرايط حادّ ازجلسات درماني مكرّر امّا كوتاه و در درمان شرايط مزمن از جلسات كوتاه امّا طولانيتراستفاده ميشود . درمان با اولتراسوند بايد در اولين فرصت ممكن پس از آسيب شروع شود كه بطور ايده آل در عرض چند ساعت وقطعاً در عرض 48 ساعت براي به حد ّاكثر رساندن اثرات روند ترميم مناسب ميباشد . آسيب حادّ ممكن است با استفاده ازاولتراسوند كم شدّت جهت فروكش نمودن نشانه هاي حادّ نظيردرد والتهاب بصورت يك تا دو مرتبه در روز بمدت 6 تا 8 روز درمان شود . در موارد آسيب مزمن زمانيكه نشانه هاي حادّ فروكش نمودند درمان ممكن است در روزهاي متناوب براي 10تا12جلسه انجام گيرد . اولتراسوند را مي توان اغلب همراه با مداليته هاي دیگر نظير كيسه هاي گرم ، كيسه هاي سرد و جريان هاي تحريك الكتريكي بكار برد.