مجتمع درمانی تخصصی آهنگ سلامتی
شما اینجا هستید :
آهنگ سلامتی
->
کلینیک ها >
کلینیک تخصصی فیزیوتراپی >
بخش الکتروتراپی >
الکتروتراپی روتین و تخصصی >
کرایوتراپی ( سرمادرمانی ) و ترموتراپي ( گرما درمانی) >
کرایوتراپی ( سرمادرمانی ) و ترموتراپي ( گرما درمانی)
مداليته هاي گرما و سرماي سطحي
مداليته هاي گرما و سرماي سطحي كه در فيزيوتراپي به كار ميروند بعنوان مداليته هاي مادون قرمز(IR ) تقسيم بندي ميشوند. به اين مداليته هاي گرمائي و سرمایی تحت عنوان وسائل ترموتراپي ( گرما درماني ) و کرایوتراپی ( سرمادرمانی ) اشاره ميشود. زمانيكه هدف افزايش دماي بافت باشد از گرما درماني استفاده ميگردد. سرمادرمانی در مراحل حادّ التيام- بلافاصله پس از آسيب- كه هدف كاهش دماي بافت ميباشد بسيار مؤثرتراست. هيدروتراپي را ميتوان براي تكنيك گرما درماني به كار برد كه در آن از آب به عنوان محيطي براي انتقال گرما استفاده مي شود.
كاربردهاي باليني گرما و سرما:
اثرات فيزيولوژيكي گرما و سرما ندرتاٌ نتيجه جذب مستقيم انرژي مادون قرمزهستند. توافق كلي وجود دارد كه هيچ شكلي از انرژي مادون قرمز نمي تواند عمق نفوذ بيشتر از یک سانتي متر را داشته باشد. بنابراين مداليته هاي مادون قرمز سطحي بوده و بطور مستقيم عروق خوني جلدي و گيرنده هاي عصبي جلدي را تحت تأثير قرار ميدهند. جذب انرژي مادون قرمز به صورت جلدي، گردش خون زير جلدي را هم در عضله و هم در بافت چربي افزايش ویا كاهش ميدهد. اگر انرژي به مدت طولاني جذب گردد و به اندازه كافي دماي جريان خون را بالا ببرد ، هيپوتالاموس بطور رفلكسي موجب افزايش جريان خون در بافت مورد نظر ميشود. همچنين جذب سرما بصورت جلدي ، از طريق مكانيسم مشابه سبب كاهش جريان خون به ناحيه تحت درمان ميگردد. اگر هدف اوّليه درمان افزايش دماي بافت و افزايش جريان خون به بافتهاي عميق تر باشد بهتر است از مداليته هايي مانند دياترمي و يا اولتراسوند كه انرژي آن ميتواند به بافتهاي جلدي نفوذ كند و به طور مستقيم توسط بافتهاي عمقي تر جذب گردد، استفاده شود. اگر هدف اوّليه درمان كاهش دماي بافت و كاهش جريان خون به ناحيه آسيب ديده باشد، تنها مداليته اي كه قادر به ايجاد چنين پاسخي است بکار بردن سطحي يخ و سرما ميباشد. شايد مؤثرترين كاربرد مداليته هاي مادون قرمز براي آنالژزي ( تسكين درد ) باشد كه سبب كاهش احساس درد همراه با آسيب ميگردند. مداليته هاي مادون قرمز عمدتاٌ گيرنده هاي عصبي جلدي را تحريك ميكنند. سرما يا گرما با تحريك شدید گيرنده هاي عصبي جلدي ، سبب كاهش درد ميشود كه محتمل ترين مكانيسم ، تعديل درد از طريق كنترل دروازه درد ميباشد. در يك برنامه توانبخشي پيشرفته، كاهش درد وسيله اي براي تسهيل در تمرين درماني ميباشد. همانطوري كه پيشتر نيز تأكيد شد مداليته هاي درماني بيشتر به عنوان يك ضميمه به تمرين درماني اضافه ميشوند. اين امر بويژه بايد در هنگام انتخاب مداليته مادون قرمز براي استفاده در برنامه درماني مدّ نظر باشد.
سرما درماني:
در درمان تورّم هاي حادّ و آسيب تحت حادّ ميتوان از سرما درماني (كرايوتراپي) استفاده نمود. ابزار سرما درماني شامل كيسه هاي يخ ، حوضچه سرما ، حوضچه يخ ،ماساژ يخ ، اسپري هاي تجارتي و حمّام متضّاد و استفاده از مدالیتی کرایوتراپی و حتی حمام نیتروژن ميباشد. در هنگام به كارگيري سرما درماني سه تا چهار مرحله ايجاد ميشود: اولين احساس به دنبال سرما درماني احساس گز گز است سپس يك احساس سوزش يا درد و در نهايت كرختي پديد مي آيد. در نتيجه كاهش جريان خون ، عملكرد پايانه هاي عصبي بطور موقّتي متوقف شده كه اين امر سبب بروز هر يك از مراحل فوق ميگردد. زمان مورد نياز براي اين توالي از 5 تا 15 دقيقه متفاوت است. پس از 12 تا 15 دقيقه يك رفلكس انبساط عروق بافت عمقي بنام عكس العمل متعاقب در سرماي شديد (10درجه سانتيگراد يا 50 درجه فارنهايت ) اتفاق ميافتد. به هر حال به نظر ميرسد اين عكس العمل فقط در قسمت انتهائي اندامها اتفاق افتد و در مورد ارزش آن به عنوان يك مكانيسم حفاظتي ترديد وجود دارد . براي كسب اثرات ضد درد بالا ، حد اقل 15 دقيقه سرما درماني لازم است. استفاده از يخ ،ايمن، ساده و ارزان است . سرما درماني در بيماراني كه نسبت به سرما حسّاسيّت دارند (گلودرد ، درد مفصل ، تهوع ) ،پديده رينود (اسپاسم شرياني ) و برخي بيماريهاي روماتوئيدي ممنوعيّت كاربرد دارد .
عمق نفوذ ، بستگي به ميزان سرما و طول مدت درمان دارد. بدن ميتواند قابليّت حيات بافت پوست و زير جلد را از طريق بستر عروق و به وسيله رفلكس انبساط عروقي تا حدّ چهاربرابر جريان خون نرمال حفظ نمايد. بدن ميتواند با كاهش جريان خون به يك ناحيه خاصّ از اتلاف بسيار زياد گرما در آن ناحيه جلوگيري كند. عمق نفوذ به شدّت و مدّت اعمال سرما و عكس العمل گردش خون در بخشي كه سرما به كار ميرود بستگی دارد. اگر عكس العمل گردش خون شخص نرمال باشد، نبايد نگران سرمازدگي بود. با اين حال، به هنگام اعمال سرماي شديد و مستقيم به پوست بايد جانب احتياط را رعايت كرد. اگر بخواهيم سرما در عمق بيشتري نفوذ كند درمان با حوله هاي یخ ، كيسه هاي یخ ، ماساژ يخ و حوضچه ها مؤثرترين روش ميباشد . بيماران بايد از لحاظ احساس چهارمرحله توأم با سرما درماني و ناراحتي كه در طول مدّت اعمال سرما تجربه خواهند نمود، توجيه شوند. درمانگر بايد اين توالي را توضيح داده و بيمار را از نتيجه مورد انتظار كه ممكن است شامل كاهش سريع درد باشد آگاه سازد.
گرما درماني:
گرما نيز به عنوان يك درمان معمول براي كاهش درد و ناراحتي استفاده ميشود. بسياري از فوائد گرما درماني ناشي از اين واقعيت است كه اين درمان در بيمار يك احساس راحتي ايجاد ميكند. بهرحال در مراحل اوليّه پس از آسيب نبايد از گرما استفاده شود زيرا سبب افزايش فشار خون مويرگي و افزايش نفوذ پذيري سلولي شده كه اين امر منجّر به تورّم يا تجمّع ادم بيشتر ميشود. فردي كه دچار ادم اندام شده است تا زماني كه علّت آن مشخص نگرديده ، نبايد بوسيله مداليته هاي گرمائي درمان شود. دراين مورد بهترين اقدام درماني توسط درمانگر آنست كه قبل از اعمال گرما جهت كاهش ادم ازتكنيكهاي سرما درماني يا حمّام متضّاد استفاده نمايد. به نظر ميرسد گرماي سطحي در ناراحتيهاي گردن ، كمر و لگن بسيار مطبوعتر احساس مي گردد و ممكن است براي بیماری كه نسبت به سرما واكنش آلرژيك نشان دهد مناسبتر باشد . بهرحال ، بافت هاي نواحي مذكور مطلقاٌ اختلافي با بافتهاي اندامها ندارند. بنابراين ، پاسخ هاي فیزيولوژيك مشابهي درهنگام كاربرد گرما يا سرما در تمام بدن ايجاد ميشود. استفاده از مداليته مناسب بستگي به شرايط خاص ضايعه دارد.
اهداف اصلي گرما درماني شامل افزايش جريان خون و دماي عضله جهت تحريك اثرات ضد در د ، افزايش تغذيه در سطح سلولي ، كاهش ادم و پاكسازي متابوليتها و ديگر محصولات روندالتهابي ميباشد . گرما و سرما در صورت كاربرد صحيح و مناسب بعنوان ابزار مناسبي جهت تشديد بهبودي بيمار در دست درمانگر ميباشند و موجب كنترل سلامتي به بهترين نحو ممكن مي شوند.